فیلتر کابین، یکی از اجزای کمتر شناخته‌شده اما حیاتی در خودروها، نقش کلیدی در تأمین هوای پاک برای سرنشینان ایفا می‌کند. این فیلتر، که در سیستم تهویه خودرو قرار دارد، ذرات گردوغبار، آلاینده‌ها، دوده و حتی باکتری‌ها را از هوای ورودی به کابین تصفیه می‌کند. در ایران، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند تهران که هوای آلوده در آن متداول است، تعویض به‌موقع فیلتر کابین اهمیت دوچندانی دارد. با این حال، بی‌توجهی بسیاری از رانندگان به این قطعه، به دلیل ناآگاهی یا صرفه‌جویی مالی، می‌تواند به کاهش کیفیت هوای کابین، افزایش مشکلات تنفسی و حتی خرابی سیستم تهویه منجر شود. طبق گزارش‌های فنی، فیلترهای کابین کثیف می‌توانند جریان هوا را تا ۵۰ درصد کاهش دهند و بار اضافی به سیستم تهویه تحمیل کنند.

چرا تعویض به‌موقع فیلتر کابین ضروری است؟
فیلتر کابین با جلوگیری از ورود ذرات معلق (PM۲.۵ و PM۱۰)، دود اگزوز، گرده‌های گیاهی و باکتری‌ها به داخل کابین، کیفیت هوای تنفسی سرنشینان را بهبود می‌بخشد. فیلترهای کثیف یا غیراستاندارد، که توانایی تصفیه ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرون را ندارند، این آلاینده‌ها را به کابین راه می‌دهند. در شهرهای آلوده ایران، این موضوع می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم یا آلرژی را افزایش دهد، به‌ویژه برای کودکان و افراد سالمند.

علاوه بر این، فیلتر کثیف جریان هوا را محدود کرده و به موتور فن تهویه فشار می‌آورد، که می‌تواند عمر این قطعه را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. به گفته کارشناسان خودرو، فیلتر کابین کثیف مثل ماسکی است که جلوی تنفس سرنشینان را می‌گیرد و به سیستم تهویه خودرو هم آسیب می‌رساند.

فاصله زمانی مناسب برای تعویض
کارشناسان توصیه می‌کنند فیلتر کابین هر ۱۲,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ کیلومتر یا حداقل سالی یک‌بار تعویض شود. در شهرهای با آلودگی بالا مانند تهران، اهواز یا اصفهان، که ذرات معلق PM۲.۵ گاهی به ۱۵۰ میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد، تعویض هر ۶ ماه یا ۸,۰۰۰ کیلومتر مناسب‌تر است. در شرایط خاص، مانند رانندگی در جاده‌های خاکی یا مناطق با گرده‌های گیاهی زیاد، این فاصله باید کوتاه‌تر شود. علائم فیلتر کثیف شامل کاهش جریان هوای کولر یا بخاری، بوی نامطبوع در کابین و مه‌گرفتگی شیشه‌ها در هوای مرطوب است. تعویض به‌موقع فیلتر، علاوه بر حفظ سلامت سرنشینان، از فشار اضافی به سیستم تهویه (تا ۲ آمپر بیشتر) جلوگیری می‌کند.

روش‌های انتخاب و تعویض فیلتر
انتخاب فیلتر کابین باکیفیت، مانند نمونه‌های دارای استاندارد یا فیلترهای کربن فعال، برای تصفیه بهتر آلاینده‌ها ضروری است. فیلترهای کربن فعال می‌توانند گازهای مضر مانند مونوکسید کربن را تا ۷۰ درصد کاهش دهند. استفاده از فیلترهای غیراستاندارد، که در بازار ایران رایج‌اند، نه‌تنها کارایی لازم را ندارند، بلکه ممکن است به دلیل بافت نامناسب، زودتر مسدود شوند. تعویض فیلتر کابین معمولاً ساده است و در بسیاری از خودروها در کمتر از ۱۵ دقیقه انجام می‌شود، اما باید توسط تعمیرکار یا با رعایت دستورالعمل سازنده انجام گیرد. خرید از فروشندگان معتبر و بررسی نشان اصالت کالا نیز از خرید فیلترهای تقلبی جلوگیری می‌کند.

پیامدهای بی‌توجهی به تعویض فیلتر
فیلتر کابین کثیف نه‌تنها سلامت سرنشینان را تهدید می‌کند، بلکه هزینه‌های نگهداری خودرو را افزایش می‌دهد. کاهش جریان هوا می‌تواند به خرابی موتور فن تهویه (با هزینه تعمیر تا چند میلیون تومان) منجر شود. از نظر زیست‌محیطی، فیلترهای مسدود شده مصرف سوخت را تا ۵ درصد افزایش می‌دهند؛ زیرا سیستم تهویه برای جبران کمبود هوا انرژی بیشتری مصرف می‌کند. همچنین، تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها در فیلترهای کثیف می‌تواند بوی نامطبوع و حتی بیماری‌های تنفسی ایجاد کند.

بر این اساس می‌توان گفت که تعویض به موقع فیلتر کابین امری ضروری است که باید در سرویس‌های دوره ای مورد توجه قرار گیرد تا از تبعات ناشی از خرابی فیلتر کابین جلوگیری شود.